: مکانیک سنگ را می توان علم نظری و عملی تعریف کرد. سر وکار این علم با واکنش سنگها در مقابل میادین نیروی محیط فیزیکی می باشد.این علم راهنمای کارشناسان و مهندسین در پروژهایی مانند اجرای تونلهای راه آهن زیرزمینی ,تأمین آب ,زه کشی ,نیروگاه زیرزمینی , معادن زیرزمینی , سینه کارها و…. می باشد. اجرای ایمن و بهینه این پروژها مستلزم دانستن خواص فیزیکی و مکانیکی سنگها و نیرویی است که از محیط پیرامون بر سنگها وارد می شود.یکی از راهکارهای مهم جهت پی بردن به این خواص و نیروها انجام آزمایشهای مختلف می باشد که برای این منظور طراحی شده اند. این آزمایشها به دو دسته آزمایشهای برجا وآزمایشگاهی تقسیم می شوند.انجام آزمایشهای برجا با توجه به تأثیر نتایج ضروری به نظر می رسد.از اینرو در این نوشتار سعی شده است حتی المقدور اکثر آزمایشهای برجا که کاربرد بیشتری دارند مورد توجه قرار گیرند.
فصل اول:
آزمایشهای بزرگ مقیاس برجا:
ضرورت انجام آزمایش برجا زمانی مطرح میشود آه تأثیر مقیاس در نتایج اجتنابناپذیر باشد
زیرا این امر در تستهای آزمایشگاهی آوچك مقیاس قابل تعیین نیست. مزیت انجام آزمایشهای
بزرگ مقیاس برجا این است آه تودة سنگ تحت شرایطی آه در محل حاآم بر آنست آزمایش
میشود. اما مشكل این است آه این نوع آزمایش زمانبر و هزینهبردار است این آزمایشها را به
٤ گروه اصلی تقسیم میآنند.
١ـ آزمایشهای فشاری ٢ ـ آزمایشهای برشی ٣ ـ آزمایشهای تعیین قابلیت
تغییرشكل ٤ ـ آزمایشهای ارتعاشی
١ـ١ـ آزمایشهای فشاری:
آزمایشهای فشاری به منظور تعیین ویژگیهای مقاومت و تغییرشكل توده های سنگ یا
ساختمان خاصی چون پایه های معدنی انجام میپذیرد. این آزمایشها باید حتیالمقدور تنش را
آنچنان آه در خلال و بعد از تكمیل ساختمان مورد نظر به وقوع میپیوندد تصویر نمایند. چنانچه
هدف از آزمایش، تعیین مشخصات مقاومت و تغییرشكل پایه های معدنی است قطعاً باید شرایط
بارگذاری همان باشد آه یک پایه واقعی در معدن تحت آن قرار دارد. مهمترین شرایط در این مورد
به قرار زیر است:
١ـ نسبت عرض به ارتفاع نمونه های برجا باید دقیقاً همان نسبت در پایه های واقعی باشد. ٢
ـ وضعیتی مشابه با وضعیت فشار جانبی موجود در فصل مشترك بین دو انتهای پایه معدنی با
لایه های تشكیل دهنده سقف و آف آارگاه باید در نمونه ایجاد شود.
قیمت 5000 تومان
—-
پشتیبانی سایت :
* parsavahedi.t@gmail.com
:
با پیشرفته شدن جوامع بشری نیاز انسان به مواد معدنی نیز روز به روز بیشتر می شود لزا معادن باید تولید خـود
را بالا ببرند که نتیجه آن کاهش عیار مواد معدنی می باشد که با توجه به این موضوع روش های بهره بـرداری قـدیمی
دیگر مرقون به صرفه نمی باشند لذا کارشناسان در پی پیدا کـردن روشـی بـرای اقتـصادی کـردن اسـتخراج مـواد
معدنی شدند.
یکی از پیشرفته ترین این راه ها استحصال کانی های فلزی با ارزش از طریق لیچینگ می باشد.
روش عملیات لیچینگ به صورت زیر می باشد :
خاکهای معدنی اکسیدی را بر روی سطحی صاف انبار می کنند سـپس بـا پاشـش اسـید سـولفوریک بـر روی آن
باعث حل شدن مس موجود در مواد می شود که به آن PLS میگویند ایـن محلـول در ادامـه راه توسـط سـلولهای
الکترووینینگ تحت تأثیر قرار گرفته که نتیجه آن جدایش الکتریکی مس از محلول می شود که محصول نهـایی بـه
شکل ورقه های نازك مسطحی می باشد.
محلول خالی شده از مس (محلول بازگشتی) را رانیت می نامند که در حـال بازگـشت بـا افـزودن مقـداری اسـید
سولفوریک غلظت آن را به حالت استاندارد می رسانند و دوباره بر روی مواد معدی می پاشند و این عمل را تا خالی
شدن مواد از مس ادامه می دهند
قدمه:
پیشرفت جوامع بشری و به موازات آن افزایش حجم تقاضا برای محصولات صـنعتی ، متخصـصین را بـه اسـتفاده
بهینه از منابع طبیعی و ثروتهای خدادادی ترغیب میکند . ی بر زمینه بهره وری صحیح از صنابع معدنی نشان
می دهد که امروزه استفاده از منابع با عیار پایین و منابعی که از نظر تکنولوژی امکان بهره برداری از آنها مشکل تـر
می باشد ، در دستور کار متخصصین قرار گرفته است . با پیشرفت تکنولوژی و توسـعه کـشورها از نظـر اقتـصادی و
فرهنگی ، مصرف محصولات فلزی شتاب فزاینده ای به خود گرفته است و این امـر صـنایع معـدنی و متـالوژی را بـا
مشکلات عدیده ای روبرو ساخته است .
هیدرومتالوژی در دهه 1950 برای لیچینگ کنسانتره و کانیهای سولفیدی ، لاتریتها، کانیهای تنگستن و ترسیب
مستقیم فلزات از محلول آنها با تکنولوژی هیدروژن تحت فشار مورد استفاده قرار گرفت .
کانیها و کنساتره های سولفیدی معمولاً بـا روشـهای حرارتـی (تـشویه) عمـل آوری میـشود . از جملـه مهمتـرین
مشکلات روش های حرارتی ، آلودگی زیست محیطی در اثر انتشار گازهای دی اکسید گوگرد و اکـسید آرسـنیک مـی
باشد . از جمله محاسن تکنولوژی لیچینگ تبدیل گوگرد موجود در شبکه کانیهای سولفیدی بـه گـوگرد عنـصری و
همچنین رسوب بخش عمده ای از آرسنیک در حین فرایند ، سرعت انحلال بسیار بـالای آن بعلـت کـار در شـرایط
دمایی و فشاری بالا ، اکسیداسیون کامل سولفیدها و در نهایت مناسب ترین فرایند به منظور عمـل آوری کنـسانتره
های مقاوم طلا می باشد.
در سالهای اخیر نیز شاهد پیشرفت شایان توجه آن در صنعت استحصال فلزاتی مانند : طلا ، نیکل ، کبالـت ، روی
، آلومینیوم و مس بوده ایم .
مس
مس اولین و پر مصرف ترین فلزی است که بشر مورد استفاده قرار داده است این فلز را می تـوان در طبیعـت بـه
شکل خالص پیدا کرد و به همراه طلا ، تنها فلزات رنگی طبیعت می باشند .
وزن اتمی مس برابر 63.54 و دارای نقطه ذوب 1083 درجه سانتی گراد و علامت شیمیایی Cu است .
مس در زبـان انگلیـسی ( Copper ) و در فرانـسه ( Cuivte ) و در آلمـانی Kupfer خوانـده مـی شـود . و
همگی از ریشۀ لغت لاتین مس ( Cupruo ) مشتق شده است .
تا کنون در جهان حدود 20 نوع مس تصفیه شده را طبقه بندی کرده اند .
میزان آهن در پوسته جامد زمین 5.8 و آلمومینیوم 8 درصد تخمین زده می شود در حالیکـه میـزان مـس تنهـا
0.005 درصد برآورد گردیده است .
مس در طبیعت :مس در طبیعت به صورت مس خالص، سولفیدی یا اکسیدی موجود است که بیشتر بـه حالـت
کانیهای سولفیدی چون کالکوپیریت، بورنیت و کالکوزیت یافت میشود. مقدار درصـد مـس شـامل 0,5% مـس در
معادن روباز تا 2-1% در معادن زیرزمینی است مس طبیعی در حالت آزاد بهصورت توده های بـزرگ یـا بـه شـکل
ذرات پراکنده در سنگهای آذرین در قشر زمین بوجود آمده است. در واقع این نوع مس در طبیعـت زیـاد نیـست و
فقط در بعضی نقاط دنیا مانند نواحی دریاچهی «سوپریور» در ایـالات متحـدهی آمریکـا، در کـشور بولیـوی، چـین،
شیلی و ایران دیده شده است.
قیمت 8000 تومان
—-
پشتیبانی سایت :
* parsavahedi.t@gmail.com
:
نقش نفت در دن یای امروز، به عنوان یکی از مهمترین منابع تـام ین کننـده انـرژ ی و انـواع و اقـسام،
محصولات و مواد اول یه مورد نیاز در صنایع و همچنین عامل مهمـ ی در سیاسـت و اقتـصاد کـشورها
است که ا ین امر در بس یار از نقاط جهان به اثبات رس یده است.خصوصیات و ویژگی های مواد نفتی و
کاربرد آنها اکتشاف نفت را به هم ین دلا یل کاربردی مهم کرده اسـت . چـون از نفـت در رو ی زمـ ین
نشانه ا ی وجود ندارد و یا نشانه ها ی اندک ی از آن ممکن است وجود داشته باشد، ما هر روزه شـاهد
پیشرفتهای چشمگیر تکنولوژی در اکتشاف نفت می باشیم.
از روشها ی لازم و متداول و کاربرد ی، برا ی پ یدا کردن نفت حفار ی می باشداما ایـ ن روش بـه دل یـ ل
داشتن هز ینه ها ی ز یاد و همچن ین زمان بری زیاد و مشکلات حفاری، بعد از روش های اولیه اکتـشاف
که همان اکتشاف ساختارها ی متناسب و متحمل برا ی به تله انداختن نفت و برداشت زم ین شناس ی
سطحی می باشد، استفاده می شود.
در اکتشاف سطح ی یکی از روش های استفاده شده در اکتشاف نفـت ژئوف یزیـ ک مـ ی باشـد، مقاومـت
ویژه بالا و خواص الکتروش یمیائی غ یر عاد ی لا یه ها باعث م ی شود تا روش های الکتریکی جواب خوبی
برای تفس یر به ما ندهد . در حال حاظر با پیشرفت تکنیکهای لـرزه شناسـی شـاید بتـوان گفـت کـه
احتمالا بهترین روش برای اکتشاف نفت در حوضه های رسوبی، روش لرزه نگاری می باشد.
نَفت مایع ی غل یظ و افروختن ی به رنگ قهـوه ای سـ یر یـ ا سـبز ت یـ ره اسـت کـه در لا یـ ههـا ی بـالا ئی
بخشهایی از پوسته کره زم ین یافت م یشـود . نفـت شـامل آم یـ زه پیچیـ دهای از هیـ دروکربنهـا ئی
گوناگون است . بیشتر ا ین ه یدروکربنها از زنج یره آلکان هـس تند ولـ ی ممکـن اسـت از د یـ د ظـاهر،
ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند.
نفت مخلوطی است از هیدروكربن های جامد ،مایع و گاز كه از تجزیه شد ن پیكـر مـرده ی جانـداران
تك سلول ی. كه میلیونها سال پی ش می زیسته اند ، بوجود آمـده اسـت . همچنـ ین نفـت ، آمیختـه ای
است از مواد شیمیا یی آلی، عمدتا از بقایای گیاهان و جانوران خرد و ریزی كه میلیون ها سـال پـیش
در دریا می زیسته اند . شرایط و حالات ویژه و زمان های بسیار دراز لازم بـوده اسـت تـا ایـن بقایـا در
معرض تغییر و تبدیل های پیچیده شیمیایی قرار گیرند و نتیجتا نفت و گاز ایجاد شود.
ریشه واژه نفت در زبان فارسی به طور یقین مشخص نیست. به عقیده زبان شناسـان نفـت از کلمـه
اوستایی ( نپتا ) گرفته شده است که کلدانیان و اعراب آن را از زبان مادی گرفته و ( نفتا ) خوانـده
اند .
پترولیوم (petroleum) واژه ای لاتین هم ارز نفت است که از دو کلمه پترا (petra) بـه مع نـی
سنگ و (oleum) به معنی روغن گرفته شده است.
قیمت 7500 تومان
—-
پشتیبانی سایت :
* parsavahedi.t@gmail.com
:
اساس و زیربنای هر عملیات اكتشافی ، با هدف كشف نواحی با پتانسیل معدنی ، اكتشافات ناحیـه ای در
مقیاس 1 : 100000 می باشد، البته برای رسیدن به این مقصود از تمامی روش های ژئوشـیمیایی و اطلاعـات
ماهواره ای بهره گرفته می شود. نقشه برداری ژئوشیمیایی در مقیاس ناحیـه ای كـه در ایـن سـمینار بـه آن
پرداخته می شود یكی از همین روشها است كه با نمونه برداری از رسوبات آبراهه ای به عنوان بخشی از طرح
اكتشافات سیستماتیک ژئوشیمیایی در محدودة برگة 1:100000 چادگان می باشد. این عملیات در دو بخش
طراحی و انجام شده است، بخش اول رسم نقشه های آنومالی ژئوشیمیایی و مشخص نمودن مناطق پتانـسیل
و بخش دوم آن شامل كنترل این آنومالیها است كه از طریق مطالعات كـانی سـنگین ، راسـیون ، منـاطق
كانی سازی احتمالی و شكستگیهای پر شده تعقیب خواهد شد . در نهایت پس از كنترل، محدوده های آنومال
هر یک جداگانه سلول سازی و سپس مناطق امید بخش معرفی خواهد شد.
فصل اول : كلیات
1-1) اهداف اكتشافات ژئوشیمیایی در مقیاس ناحیه ای
تجربه ثابت كرده است كه بررسی رسوبات آبراهه ای (عمدتاً جزء 80 ـ مش) می تواند در اكتشافات كوچك
مقیاس ناحیه ای (1 : 100000 تا 1 : 250000 ) بسیار كارآمد باشد. نتـایج ایـن بررسـی هـا در تحلیـل ایـالات
ژئوشیمیایی و شناخت الگوهای ژئوشیمیایی ناحیـه ای و اكتـشافات نـواحی كـه ا حتمـال وجـود نقـشه هـای
كانساری در آن بالا است می تواند مؤثر باشد. به جز كاربردهای مستقیمی كه این بررسی ها دارا می باشد، مـی
توان به طور غیر مستقیم از نتایج آن در زمینه های كشاورزی و محیط زیست بهره برد، بدیهی است اهـداف ایـن
گونه بررسی ها با اهداف نوع اول متفاوت است.
در مورد اول كه هدف اكتشاف آنومالی در هاله های ثانوی است باید از روش های آماری استفاده نمـود كـه
اختلاف بین مقادیر آنومالی و روندهای ناحیه ای را افزایش داده و از طریق شدت بخشیدن به آنومالیها مـی توانـد
در شناسایی دقیقتر آنها مفید واقع شود، در حالت دوم كه ه دف دستیابی بـه رونـدهای ناحیـه ای اسـت بایـد از
تكنیكهای آماری كه میزان تأثیر آنومالیها را در روندهای ناحیه ای كاهش می دهد استفاده نمـود، چگـالی نمونـه
برداری در این حالت معادل یک نمونه برای چند كیلومتر مربع است، این مساحت بوسـیلة سـقف بودجـة تعیـین
شده برای پروژه كنترل می گردد.
2-1) جمع آوری اطلاعات
در این مرحله اسناد و مدارك مربوط به منطقه تحت پوشش به شرح زیر تهیه و مورد مطالعه قرار گرفت :
1ـ نقشه های توپوگرافی 1: 50000 منطقة مورد مطالعه شامل چهارگوش های عسگران كرون (شمال شرق)
، هوره (جنوب شرق) ، بن (جنوب غرب) و چادگان (شمال غرب)
2ـ نقشه زمین شناسی 1 : 250000 شهركرد
3ـ نقشه ژئوفیزیک هوایی (مغناطیسی هوایی) با مقیاس 1 : 250000 چهارگوش شهركرد.
با توجه به اطلاعات حاصل از مدارك فوق الذكر ، برنامة عملیات صحرایی جهت نمونـه بـرداری پـی ریـزی
گردید و در هر مورد نقش پارامترهای مؤثر در برنامه ریزی اكتشافی (بخصوص در نمونه برداری) مورد بررسی قرار
گرفت.
قیمت 4500 تومان
—-
پشتیبانی سایت :
* parsavahedi.t@gmail.com
:
اهمیت طلا به عنوان یک منبع ثروت و همچنین نقش کنترلی آن در سیستم پولی جهان ،دو عاملی است
که به عنوان نیروی محرکه اصلی در اکتشاف ،استخراج و تولید طلا مطرح است . روابط متقابل پول و طلا
بسیار پیچیده است . اما تاکنون روابط موجود بین آنها ،بیانگر این واقعیت باشد که طلا به عنوان کنترل
کننده و پشتوانه پول بوده و هست .
رابرت مندل برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 1999 میلادی می گوید : طلا فلزی بسیار ارزشمند و تکیه
گاهی مطمئن برای کشورهایی است که در نظام پولی جهان نه عضو منطقه یورو هستند و نه عضو منطقه
دلار ،چگونگی استفاده از طلا در آینده ، به تحول نظام پولی بین المللی بستگی دارد . وی بانکهای
مرکزی بعضی از کشورهای جهان را به سبب فروش ذخایر طلا نکوهش کرده و اینکار را حماقت دانسته
است(20).
کاهش تولید طلای جهان در دهه های آینده با عواملی مانند بازگشایی معادن قدیمی و متروکه ،توسعه و
گشایش معادن جدید ، به ویژه اکتشاف و بهبود فنآوری استحصال ذخایر جدید و افزایش تولید معادن با
ذخائر پورفیری قابل کنترل است به طور کلی کشورهای غربی یک روند کاهش تولید طلا را از سال
1980 تا 2000 دنبال کرده اند .افزون بر این ، با توجه به گسترش مصرف طلا درصنایع مدرن و با توجه
به اینکه ذخائر پرعیار آن رو به کاهش است ،تولید کل طلای جهان کاهش خواهد یافت . خطر بزرگی که
امروزه تولید و بهای طلا را تهدید می کند این است که احتمال می رود طلا نقش خودرادرابطه با کنترل
و پتشوانه پول ازدست بدهد .
– هدف از مطالعه
هدف از مطالعه ارائه مناطق مناسب برای پی جوئی طلا و سایر عناصـر همـراه و اولویـت بنـدی آنهـا مـی
باشد. بدین ترتیب در این مرحله، مناطق مساعد و امید بخش معرفی شـده و در مراحـل بعـدی، اکتشـاف
فقط روی این نواحی متمرکز خواهد شد تا در زمان و هزینه صرفه جویی گردد.
در مطالعه حاضر بررسی های اکتشافی از طریق مطالعات ژئوشیمیایی رسوبات رودخانه ای تک متغیـره و
نیز بررسیهای چند متغیره صورت گرفته است که هدف از این بررسی ها شـناخت الگوهـای ژئوشـیمیایی
ناحیه ای و اکتشاف مناطقی می باشد که احتمال وجود نهشته های کانساری در این مناطق بالا است.
کلیات -2-1
طلا از فلزات قیمتی بسیار مهم است که از گذشته تا حال پشتوانه اقتصادی کشورها و تمدنها بوده است .
طلا ً Auً یا زر ، از نام لاتینًAurumً گرفته شده است که عنصری است متعلق به گروه مس بـا سیسـتم
تبلور کوبیک(شکل1-1) با سختی /-3 در مقیاس موس، عدداتمی 79، جرم اتمی 197، وزن مخصوص
/ cm3و نقطه ذوب 1064 درجه سانتیگراد. طلا دارای چهارده ایزوتوپ بـا اعـداد جرمـی 192 تـا
است. اکثـر ایزوتوپهـای طـلا 206 197 میباشد که تنها ایزوتوپ پایدار آن که درطبیعت دیده میشود Au
195 دارای نیمه عمری کوتاهتر از 1 دقیقه میباشند و فقط ایزوتوپ Au
دارای نیمه عمر183 روز میباشـد .
198 خاطرنشان میگردد ایزوتوپی از طلا ساخته شده است ( Au
) که منحصراً در معالجات بـه وسـیله اشـع ه
ایکس و به عنوان ردیاب در مطالعات پزشکی کاربرد دارد. طلا یکی از شکل پذیرترین و چکش خـوارترین
فلزات است به گونهای کـه مـی تـوان ورقـه ای از طـلا بـه ضـخامت 0/0001mmو مفتولهـای ی بـه قطـر
0/005mmساخت. مهمترین کانی اقتصادی طلا، طلای طبیعی است. آلیاژ های طـلا حـاوی مخلـو طی از
چهل عنصر به ویژه نقره ، پلاتین ، مس ، آهن ، سرب ، بیسموت ، آنتیمـوان و پـالادیوم اسـت . درجـدول
(1-1) ودرشکل(2-1)کانیهای مهم طلا آورده شدهاند. واحـد وز نـی طـلا در بازارهـای بـین المللـی اونـس
ًounceً که با علامت oz نمایش داده می شود ، بوده و هر اونس معـادل 28/350گـرم مـی باشـد ، و لـی
واحد طلا در ایران مثقال است که معادل4/63گرم می باشدو16مثقال برابر با یک سیر یا75 گرم است.
