بیش‌فعالی به حالتی دلالت می‌کند که در آن کودک به نحوی مفرط و بیش از اندازه فعال و پرجنب‌ و جوش است. تحرک زیاد این کودکان نه تنها خود آنها را بلکه اطرافیان ، همکلاس‌ها ، اولیای مدرسه را دچار مشکل می‌کند. از آن جایی که در میان درصد بالایی از معتادین و افرادی که ترک تحصیل کرده‌اند علایم بیش فعالی در کودکی قابل مشاهده است.

 

از طرفی کودکان بیش فعال در معرض خطر بالایی از اختلال سلوک ، شخصیت ضد اجتماعی و سوء مصرف مواد مخدر قرار دارند لذا آگاهی همگان بویژه والدین و معلمان در این حالات از اهمیت بسزایی برخوردار است.

 

 

 

نقص در تمرکز یا اختلال بیش‌فعالی (ADHD)

 

شرایطی را برای کودک ایجاد می‌کند که نتواند آرام و بدون حرکت بنشیند، رفتارش را کنترل کرده و توجه خود را به یک موضوع خاص معطوف کند.

 

تاریخچه اختلال بیش فعالی

 

قدیمی ترین توصیفی که از بیش فعالی یا فزون جنبشی وجود دارد از پزشکی آلمانی به نام هاینریش هافمن در میانه سال های ۱۸۰۰ است. شکسپیر در یکی از شخصیت های داستانی خود در نمایش نامه «شاه هنری هشتم» به نوعی از این بیماری اشاره کرده است.

 

در ادبیات توصیفی کودکان با اختلال نارسایی بیش فعالی به نام برخی از افراد معروف برمی خوریم که نویسندگان آن منابع ادعا کرده اند که این افراد، به این اختلال مبتلا بودند. این ادعا براساس شرح حالی که از زندگی این افراد در تاریخ آمده انجام گرفته است بدون اینکه این ادعا را تأیید بکنیم نام برخی از این افراد را یادآور می شویم.

 

سقراط، موزارت، ناپلئون بناپارت، جمال عبدالناصر، نیوتون،الکساندر گراهام بل، چرچیل، هانس کریستین آندرسون، آگاتا کریستی ، بتهوون، لئوناردو داوینچی، گالیله، لئو تولستوی، ارنست همینگوی، شاهزاده چارلز، ونگوگ، ادیسون، بیل کلینتون، جرج بوش، جان کندی، جان راکفلر، بیسمارک، داروین، اینشتین، برناد شاو، پیکاسو

 

شیوع بیش فعالی

 

از هر 100 کودک 5 کودک می‌توانند مبتلا به ADHA باشند. پسران 3 برابر بیش از دختران در معرض ابتلا قرار دارند. اغلب این مشکلات قبل از 7 سالگی آغاز می‌شوند و ممکن است والدین تا وقتی که فرزندشان بزرگتر نشده متوجه مشکل او نگردند. پزشکان نمی‌دانند که چه چیزی باعث بروز ADHD می‌گردد ولی مطالعات بر روی مغز انسان‌ها را به فهم علل اجتماعی ADHD نزدیکتر کرده است.

 

پزشکان معتقدند افراد مبتلا به ADHD فاقد میزان کافی از مواد شیمیایی خاص به نام میانجی‌های عصبی در مغز هستند. این مواد شیمیایی به مغز در کنترل کردن رفتار کمک می‌کند. والدین و آموزگاران باعث ایجاد ADHD در کودک نمی‌شوند ، بلکه آنها می‌توانند در فعالیت‌های کودک به وی کمک کنند.

 

انواع بیش‌فعالی

 

نوع بی‌دقت و بدون توجه

 

در این نوع در فرد نمی تواند روی تکلیفی که به او می‌دهند و یا یک فعالیت خاص تمرکز داشته باشد. اکثر کودکان دچار ADHD در دقت و توجه کردن دچار مشکل هستند. این دسته از افراد غالبا:

 

• توجه زیادی به جزئیات ندارند.

 

• بر بازی‌ها و کارهای مدرسه نمی‌توانند تمرکز داشته باشند.

 

• کارهای مدرسه و فعالیت‌های روزانه خود را در منزل تا آخر دنبال نمی‌کنند و آنها را به پایان نمی‌رسانند.

• 

•  

 

• ‌نمی‌توانند یک وظیفه یا تکلیف را تمام و کمال انجام دهند.

 

• اسباب بازی‌ها ، کتاب‌ها و وسایلشان را اغلب گم می‌کنند.

 

نوع تکانشی – بیش‌فعالی

 

در این نوع از اختلال فرد بسیار فعال است. و بدون فکر اقدام به فعالیت و انجام کار می‌کند. فعالیت بیش از حد معمول ، قابل مشاهده‌ترین مشخصه اختلال ADHD است. کودک بیش‌فعال همیشه در حال انجام کاری می‌باشد. ممکن است سطح بیش‌فعالی با افزایش سن کاهش یابد. این کودکان قبلا از این که راجع به عملی فکر کنند آن را انجام می‌دهند.

 

برای مثال این کودکان ممکن است بطور ناگهانی وسط خیابان شروع به دویدن کنند و از یک سمت به سمت دیگر خیابان بدون نگاه کردن حرکت کنند و یا این که از درخت بلندی شروع به بالا رفتن کنند. ممکن است آن ها موقعیت‌های خطرناک شگفت زده شوند. گاهی هم هیچ ایده و فکری برای خارج شدن از این وضعیت ندارند. غالبا ، فعالیت‌های تکانشی و بیش‌فعالی با هم همواره هستند. مشخصه کودکانی که این اختلال را با هم دارند بدین گونه است:

 

• بی‌قراری و ناآرامی

 

• ‌دویدن مداوم از سویی به سوی دیگر و یا بالا رفتن از چیزی

 

• پایین آمدن از صندلی وقتی که اجازه این کار را ندارند.

 

• عدم توانایی در بی‌سر و صدا بازی کردن

 

• بیش از حد صحبت کردن

 

• پاسخ‌دادن ناگهانی و بدون فکر به پرسشی که هنوز تمام نشده است.

 

• عدم توانایی در صبر کردن برای نوبت خود

 

• بدون اجازه وسط بازی دیگران پریدن

 

• وسط صحبت دیگران پریدن

 

نوع ترکیبی

 

در این نوع اختلال فرد بسیار فعال است و بدون فکر اقدام به فعالیت و انجام کار می کند. کودکان با این نوع اختلال نشانه‌هایی از هر دو نوع قبل را که متذکر شویم دارا هستند. آنها در توجه‌کردن، بیش‌فعال بودن و کنترل تکانش‌های خود دچار مشکل هستند. البته گاهی تمام کودکان بی‌توجه هستند و یا اینکه بیش از حد فعالیت می‌کنند و حرکات تکانشی دارند.

 

اما در کودکان دچار ADHD این حرکات همیشگی هستند نه استثنایی این رفتارها برای کودک در خانه ، مدرسه و با دوستان مشکلات حقیقی ایجاد می‌کنند در نتیجه اکثر کودکان دچار این اختلال ، احساس ، و عدم اطمینان به خود را دارند. این احساسات جزء نشانه‌های ADHD محسوب نمی‌شوند و در اثر مشکلات مکرر در خانه و مدرسه در کودک ایجاد می‌شوند.

 

چطور می‌توان فهمید کودکی مبتلا به ADHD است؟

 

وقتی علایم ADHD در کودکی مشاهده شود باید توسط یک متخصص ماهر مورد ارزیابی قرار گیرد. این فرد می‌تواند از کارکنان مدرسه باشد و یا این که در مطب خصوصی مشغول بکار باشد. تنها راه حصول اطمینان ، ارزیابی کامل توسط متخصص می‌باشد. باید در اینجا به دو نکته توجه داشت:

 

• نباید نظر دیگران را دال بر این که کودکی ADHD است به آسانی پذیرفت.

 

• این نکته حائز اهمیت است که کودک همراه با ADHD ناتوانایی‌های دیگران را نیز دارد.

نداشتن آرام و قرار وتمرکز، پر جنب و جوش  بودن و  به  قول  معروف  از دیوارراست بالا رفتن از جمله مشخصه های  یک  دانش آموز  بیش فعال  است.دانش آموزی که  ناخواسته  با  داشتن این اختلال، از فعالیت بیش از حدی برخوردار  است  اغلب  از سوی دیگران به ویژه خانواده و معلم خود سرزنش و تحقیر می شود و از طرف دیگر با بازیگوشی و شیطنت  بسیار  همه  را عاصی  می کند.در این میان مهم ترین عاملی که می تواند یاری دهنده دانش آموزان بیش فعال باشد، اطلاع  رسانی صحیح و مداخله به موقع برای برطرف کردن این نقیصه است؛ مشکلی که اگر به رفع آن توجه نشود، صدمه جبران ناپذیری بر دانش آموز بیش فعال وارد خواهد کرد.

 

نشانه های رفتاری:

 

انجمن روانپزشكی آمریكا ۱۴ ویژگی را به  عنوان  نشانه های اختلال  بیش فعالی برشمرده است. حداقل باید هشت مورد از این ویژگی ها به مدت حداقل شش ماه در كودك مشاهده شود تا به طور قطعی وجود اختلال مذكور مورد تأیید قرار گیرد.

 

۱ـ تكان خوردن در سرجا و در اغلب موارد بازی با دست و پا

 

۲ـ بی تابی كردن و بی قراری در مواجهه با محرك های بیرونی

 

۴ـ پاسخگویی به سؤالات، قبل از كامل شدن آنها

 

۵ـ عدم رعایت نوبت در جریان بازی، یا موقعیت های گروهی

 

۶ـ به پایان نرساندن كارهای خواسته شده و پیروی نكردن از دستورالعمل

 

۷ـ توجه نكردن به درست انجام دادن تكالیف و بازی

 

۸ـ ناتمام رها كردن یک فعالیت و پرداختن به فعالیت دیگر

 

۹ـ نداشتن آرامش هنگام بازی در اكثر اوقات

 

۱۰ـ صحبت كردن بیش از اندازه

 

۱۱ـ قطع صحبت یا فعالیت دیگران در اغلب موارد

 

۱۲ـ گوش نكردن به صحبت های دیگران

 

۱۳ـ گم كردن وسایل و ملزومات مورد استفاده در مدرسه

 

۱۴ـ پرداختن به امور فیزیكی خطرناك بدون در نظر گرفتن عواقب آن

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)