وبلاگ

بندچهارم: عنصر مادی قاچاق سوخت در دستورالعمل پیشگیری از قاچاق و عرضه ی خارج از شبکه فراورده های نفتی یارانه ای و شیوه های مبارزه با آن.

اگر چه به صراحت و وضوح مطالب مطرح شده در خصوص عنصر مادی جرم قاچاق کالا در قوانین و مقررات موضوعه که در بند های اول و دوم همین گفتار بررسی گردید، در دستور العمل فوق الذکر نمی توان مطالب را بیان نمود و لیکن مصادیقی در این دستورالعمل بیان گردیده که شباهت بسیار زیادی با آنچه در بند های اول و دوم گفتار مطرح شد، به همین لحاظ به ذکر چندین مورد از این مصادیق می پردازیم:

1. 1. هر گونه جابه جایی سهمیه ممنوع است. مصرف کننده لازم است سهمیه تخصیصی را در محل مشخص شده مستقیماً به مصرفی که درخواست نموده است برساند و در صورت خودداری از دریافت فراورده به مقدار سهمیه حواله صادره شده یا عدم مصرف سهمیه دریافتی حداکثر ظرف دو ماه نزد شرکت پخش منطقه ای مربوط ابطال یا عین فراورده را مرجوع نماید. در واقع مصداق جابه جایی سهمیه که در ماده ۱ دستورالعمل مطرح گردیده است، ممنوع بوده و مصرف کننده ای که اقدام به جابه جایی سهمیه نماید ‌بر اساس ماده ۳ دستورالعمل با وی بر خورد خواهد شد.

1. 1. در ماده ۱۴ دستورالعمل ‌به این موضوع تصریح گردیده است. که «به جز صادرات رسمی وزارت نفت وشرکت های تابعه (که بیش از ۵۰درصد از سهام آن متعلق به وزارت نفت باشد) که از مبادی رسمی وزارت نفت انجام می‌گیرد، هر گونه اظهار، ترخیص و صادرات فراورده های فوق به خارج از کشور فقط از گمرک های مرزی زیر که توسط گمرک ایران اعلام گردیده است، مجاز، و در سایر مبادی از جمله بازارچه های مرزی ممنوع است: ۱٫ جلفا ۲٫ بازرگان ۳٫ بندر امام خمینی (ره) ۴٫ بندر شهید رجایی ۵٫ دوغارون ۶٫ میر جاوه ۷٫ آستارا ۸٫ خسروی ۹٫ بندربوشهر ۱۰٫ نوردوز ۱۱٫ رازی ۱۲٫ مهران ۱۳٫ با شماق ۱۴٫ خارک

1. 1. ماده ۲۱ دستورالعمل حمل هر گونه سوخت اضافه بر باک سوخت برای خودرو ها را ممنوع اعلام نموده است «داشتن باک اضافه و یا هر گونه حمل سوخت اضافه بر باک استاندارد برای خودرو ها اعم از اینکه به صورت باک اضافی، جاسازی در خودرو، حمل ظروف و یا به ‌هر طریق دیگر باشد، ممنوع است و نیروی انتظامی موظف است به محض مشاهده ی خودروی متخلف را متوقف و به شرح ذیل اقدام نماید… ».

   

1. 1. شرکت پخش مؤظف است مسیر حرکت هرخودروی حامل موادنفتی شامل ذکر نام شهرستان های اصلی مسیر از مبدأ تحویل تا نقطه واگذاری، هم چنین زمان تحمیل سوخت به راننده را در مبادی انبار های شرکت نفت دقیقاً مشخص مشخص و در بار نامه قید نماید و راننده می باید در متن بار نامه متعهد گردد که دقیقاً در مسیر و زمان قید شده در بارنامه، حرکت کند و سوخت را در زمان مقرر و به نقطه ی مقصد پیش‌بینی شده تحویل دهد… . در ماده ۳۱دستورالعمل «انحراف از مسیر توسط رانندگان و پیمانکاران ‌را ممنوع است و متخلفان حسب مورد با توجه به تعهدات خود در قرار داد اولیه با شرکت پخش و التزام به رعایت و تمکین از آیین نامه رسیدگی به تخلفات توزیع و فروش فراورده های نفتی به ترتیب زیر جریمه می‌شوند… ».

1. 1. ماده۳۸دستورالعمل اشاره می‌دارد «هر گونه حمل منبع و ظرف اضافی سوخت توسط شناورها ممنوع است و واحدهای انتظامی مؤظف اند این گونه ظروف و منبع های سوخت را جمع‌ آوری و متخلفان را حسب مورد به ظن قاچاق یا عرضه ی خارج از شبکه، تحت پیگرد قانونی قرار دهند. »

1. 1. ماده ۴۲دستورالعمل انحراف شناورها از مسیر را چنین بیان نموده است «هر شناوری که فراورده های یارانه ای را به نقطه ای دیگر غیر از مقصد انتقال دهد و یا از مسیر تعیین شده منحرف کند یا به فروش برساند، به ظن قاچاق یا عرضه ی خارج از شبکه، متوقف می‌گردد».

1. ماده ۵۵دستورالعمل هر گونه صادرات یا فروش فرآورده های نفتی یارانه ای را از سهمیه داخل کشور در نقاط مرزی تحت هر عنوان ممنوع نموده است و وزارت نفت را مؤظف به انجام اقدامات لازم برای پیشگیری از قاچاق سوخت و پاسخ قانونی به تقاضای فراورده های نفتی نموده است.

گفتارسوم: عنصر روانی

حقوق جزا تا پایان قرن دوازدهم به انسان تنها به عنوان یک ابزار در ایجاد صدمه می نگریست و در مجازات کردن او توجهی به سوء نیت و عنصر روانی اش نداشت. اما در حقوق جزای امروز مجرد ارتکاب عمل مجرمانه و ایراد صدمه به دیگری باعث ایجاد مسئولیت جزایی نمی گردد. بلکه در اکثریت قاطع جرایم، علاوه بر این، وجودعنصر روانی نیز لازم می‌باشد. عنصر روانی، سومین رکن یا عنصر از ارکان تشکیل دهنده جرایم می‌باشد و شخص مرتکب زمانی مسئولیت کیفری خواهد داشت که در ارتکاب عمل مجرمانه قصد و سوءنیت مجرمانه داشته و عنصر روانی جرم تحقق یابد.

«قصد را ‌معمولا به «اراده متمایل به یک هدف مشخص» تعریف می‌کند. به عبارت دیگر «اراده هدایت شده » به سوی هدف معینی را قصد می‌گویند. در حقوق جزا «قصدمجرمانه» را می توان به میل و خواستن قطعی و منجر به انجام عمل و یا ترک عملی دانست که قانون آن را نهی ‌کرده‌است. »^[۲۱]

باید ‌به این نکته توجه داشت که قصد با انگیزه متفاوت است که نباید با هم اشتباه شوند، بدون قصد جرایم عمدی تحقق پیدا نمی کنند و قصد از عناصر مهم و اصلی جرم است ولی انگیزه در تحقق جرم تأثیری نداشته و تنها ممکن است از جهات مخففه (موضوع بند سوم ماده ۲۲قانون مجازات اسلامی) به شمار آید.

لازم به ذکر است که قصد مجرمانه به تنهایی در هیچ موردی جرم نیست، مثلاًصرف همراه داشتن کالای مجاز در داخل کشور ولو به قصد قاچاق جرم نمی باشد مگر آنکه عملیات انجام شده در حد عملیات مقدماتی شروع به جرم تلقی شود و آنهم در صورتی که قانون شروع به آن را جرم و قابل مجازات بداند.

در جرم قاچاق کالانیز عنصر معنوی یاروانی سومین عنصر و رکن تشکیل دهنده آن محسوب می‌گردد و از شرایط تحقق جرم قاچاق، اثبات سوءنیت یا قصد مجرمانه فاعل جرم می‌باشد بزه قاچاق، از جمله جرایم عمدی است و برای تحقق عنصر معنوی جرم عمدی قاچاق کافی است که مرتکب آگاهانه و با علم به ممنوعیت خارج کردن یا وارد کردن و حمل و نقل و خرید و فروش و نگاه داری اموال موضوع قاچاق، قصد و نیت مجرمانه خود را بروز نماید. تحقق عملیات اجرایی ملموس و محسوس خارجی مرتکب برای خارج کردن اموال موضوع قاچاق از کشور یا ورود آن ها به کشور یا حمل و نقل و خرید و فروش و نگاه داری آن ها، کاشف از عنصر روانی مجرمانه شخص مرتکب است ‌بنابرین‏ برای تحقق عنصر روانی جرم قاچاق کافی است که بر دادگاه ثابت گردد که مرتکب به ترتیب غیر مجاز اقدام به خارج ساختن آن اموال از کشور یا وارد کردن آن به کشور یا حمل و نقل وخرید وفروش آن نموده است و حصول نتیجه مجرمانه شرط تحقق عنصر روانی جرم نمی باشد.

به عبارت دیگر عنصر روانی بزه قاچاق، سوء نیت عام است بدین توضیح که شخص قاچاقچی، بخواهد عمل مجرمانه ای را انجام دهد (اراده ارتکاب جرم) و عمل توأم با قصد مجرمانه باشد (قصد مجرمانه) به عبارت دیگر قاچاقچی عالم وآگاه به عمل خلاف قانون خود و یا نامشروع بودن آن باشد. که این مقدار از آگاهی و معرفت به نامشروع بودن عمل خود، عمدعام می‌باشد که برای تحقق عنصر روانی بزه قاچاق کفایت می‌کند و نیازی به تحقق عمد خاص (قصد نتیجه یا ایراد ضرر به دولت) نمی باشد.