وبلاگ

ترانزیت هوایی از سه جهت می تواند مورد بررسی قرار گیرد ، اول ترانزیت عبوری به این معنا كه هواپیماهای خطوط هوایی مختلف در قبال عبور از آسمان و فضای یک كشور بدون آنكه توقفی را در فرودگاه های آن كشور انجام دهند ، در قبال استفاده از كریدورها و مسیرهای هوایی و برخورداری از سیستم های ناوبری آن كشور مبالغی را به هواپیمایی كشوری آن كشور می پردازند . بدیهی است كه هر چه یک كشور بتواند به پروازهای عبوری بیشتری از آسمان خود سرویس دهی نماید، بهره بیشتری از نظر اقتصادی خواهد برد . معمولاً خطوط هوایی مختلف در بین مسیرهای امن، كوتاهترین مسیر را از نظر زمانی انتخاب می كنند كه البته تعرفه ها و عوارض عبور از آسمان هر كشور می تواند در این موضوع تأثیرگذار باشد.
دومین محور مطالعه پروازهای ترانزیت همراه با توقف در فرودگاه های یک كشور هستند. دراین نوع ترانزیت كه عمدتاً مربوط به پروازهای دوربرد می باشد ، هواپیماهای خطوط هوایی مختلف به منظور دریافت امكانات و سرویسهای فرودگاهی نظیر سوختگیری، غذا رسانی، بازدیدهای فنی و یا پیاده و سواركردن تعدادی مسافر با اهداف افزایش ضریب پری پروازو یا گسترش شبكه پروازی در فرودگاه های یک كشور توقف كوتاهی می كنند و بعد از پیاده و سوار كردن تعدادی مسافر و یا بعد از انجام توقف های عملیاتی با پرداخت هزینه هایی نظیر هزینه نشست، هزینه سوخت، هزینه روشنایی به مسیر خود ادامه می دهند. در سومین حالت در ارتباط با امور ترانزیت هوایی، می توان مسئله تمایل مسافرین به استفاده از یک فرودگاه قطبی را بعنوان گره میانی پیش از رسیدن به مقصد نهایی مورد ارزیابی و بررسی قرار داد، به این نوع ترانزیت، انتقال مسافرین گفته می شود. در فصل دوم این پژوهش فرودگاه های رقیب منطقه و خطوط هوایی موفق و اصلی منطقه بررسی خواهند شد.
سپس در فصل سوم ناحیه بندی دقیقی بر مبنای عوامل اقتصـــــــادی و جغـــــــرافیایی صورت گرفته و خصوصیات هر منطقه از نظر تولید و جذب پروازهای باری و مسافری بررسی گردیده است و درگام بعدی مبادلات بار و مسافرین نواحی مختلف شناسایی و استخراج شده است و در مرحله آخر كریدورها و مسیرهای مصوب و مهم بین المللی كه پروازها برای عبور از كشور ایران از آنها استفاده می كنند بررسی و شناسایی شده و ضمن تخصیص ترافیک ترانزیت هوایی عبوری به آنها ، مسیرهای مهم كشور مشخص می شوند بدین وسیله بستر مناسبی به منظور ادامه پژوهش در فصول پنجم تا هشتم فراهم می شود تا بتوان ضمن بررسی دقیق کلیات مسئله، به یک نتیجه گیری دقیق دست یافت و با ارائه راهکارها و پیشنهادات لازم به حل مساله کمک کرد.                                                           
1-1- اهمیت و هدف مساله
در این قسمت از مطالعه نخست به بررسی اهمیت و در مرحله بعد از آن به تشریح هدف مسئله پرداخته می شود.
1-1-1- اهمیت مساله    
با توجه به اتكای شدید اقتصاد ایران به منابع طبیعی و به ویژه نفت و از طرف دیگر نوسانات شدید بازار جهانی نفت و محدودیتهای منابع طبیعی ، نیاز به تفكر و مطالعه به منظور ایجاد جایگزینهای مناسب تأمین بودجه به جای تكیه بر درآمدهای نفتی به شدت احساس می شود.
در این راستا، صادرات كالاهای صنعتی نظیر ماشین آلات و صنایع دستی و كالاهای غیرصنعتی نظیر محصولات كشاورزی از یک سو و فروش خدمات مختلف نظیر خدمات حمل و نقل از سوی دیگر از جمله راهكارهای اجرایی و قابل اطمینان می باشند.                                            
لازم به توضیح است كه با توجه به اینكه دستیابی به حجم بالای صادرات كالاهای صنعتی و غیرصنعتی كه جایگزینهای مناسبی برای تأمین بودجه بجای تكیه بر درآمدهای نفتی هستند ، مستلزم سرمایه گذاریهای كلان ارزی و ریالی اولیه بوده و در بلندمدت امكان پذیر می باشند، لذا منابعی كه سریعتر و بدون ایجاد هزینه های سرمایه گذاری كلان اولیه به نتیجه برسند دارای اولویت می باشند. در این رابطه می توان به فروش خدمات بالاخص فروش خدمات حمل و نقل ترانزیت در بخشهای كالا و مسافر در چهار زیرمجموعه حمل و نقلی جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی اشاره نمود.
از جمله خدمات حمل و نقلی قابل فروش، خدمات حمل ونقل در بخش ترانزیت كالا و مسافر در چهار زیرمجموعه فوق می باشد.                                                                                            
بنا به نظر صاحبنظران، پدیده ترانزیت كالا و مسافر با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص و مناسب كشور می تواند یكی از جایگزینهای مناسب بخشی از درآمدهای ارزی كشور باشد. حال آنكه میزان اهمیت موقعیت جغرافیایی در كسب درآمدهای ارزی چه مقدار می باشد ، نیاز به تحقیق دارد. لذا این مطالعه از یک نگاه به دنبال شناسایی عوامل مكملی می باشد كه در صورت حصول آنها ، با تكیه بر موقعیت جغرافیایی ایران بتوان به درآمدهای ارزی بیشتری دست یافت.                                          

لازم به توضیح است كه با اهمیت بخشیدن به ترانزیت هوایی و تلاش برای بالابردن حجم تقاضای ترانزیت هوایی از فضا و فرودگاه های ارائه دهنده خدمات موجود در كشور، علاوه بر درآمد ارزی می توان به صنعت حمل و نقل هوایی نیز اعتبار بخشید .بنا بر این تحلیل و ارائه راهكارهای بالفعل كردن پتانسیلهای موجود همراه با بالابردن سطح خدمات رسانی مهم و لازم به نظر می رسد. با توجه به وسعت فراوان موضوعات مرتبط با ترانزیت هوایی، سعی شده است به مسائل و موضوعاتی پرداخته شود كه تأثیر بیشتری در فرایند ترانزیت هوایی دارند و ساختار پارامترهای مهم مورد ارزیابی قرار گیرد.                                                                                                                                  
1-1-2- هدف مساله
هدف از این تحقیق، شناخت صحیحی از میزان تقاضای پروازهای ترانزیت از كشور می باشد كه این امر مستلزم دسترسی به ابزارهای پیش بینی مناسب و به عبارتی تهیه و پرداخت مدل تقاضای پروازهای ترانزیت از ایران می باشد. كاربرد نتایج پروژه در برنامه ریزی در موارد زیر بوضوح روشن است.      

1. گسترش كمی و كیفی تجهیزات ناوبری

1. اصلاح قوانین مربوط به ترانزیت هوایی

1. اصلاح و تكمیل تجهیزات خدمات رسانی فرودگاه های كشور

راه های بهره برداری بهینه از تسهیلات موجود هوایی و افقهای سرمایه گذاری آتی همراه با اولویتــهای اصلی آن از اهداف اصلی این است.                                                              
در یک ارتباط متقابل ضروری است كه كشور ما به همان نسبتی كه به دلیل استفاده از خدمات مختلف ارائه شده در مسیرهای هوایی سایر كشورها متحمل هزینه می گردد، با فراهم ساختن تجهیزات و امكانات مناسب و ارائه خدمات پروازی در مسیر تردد ترافیک خارجی، درآمدهای متعادلی را كسب نماید، كه این امر مستلزم بررسی امكانات و اقدامات كشورهای رقیب در این زمینه و شناسایی نرخ واقعی بار و مسافر عبوری از منطقه می باشد. كه در نهایت به تعیین مدل مناسب و معقولی برای تقاضای ترانزیت هوایی كشور چه در بخش عبوری از فراز كشور و چه در بخش همراه با توقف در فرودگاه های كشور می پردازد.                                                                                              
درواقع این پژوهش در چارچوب پاسخگویی به سؤالات زیر گام برمی دارد.                                
1- عوامل مؤثر در استفاده از مسیرهای هوایی فراز یک كشور (بدون توقف) توسط خطوط هواپیمایی سایر كشورها به منظور تقرب و رسیدن به مقصد نهایی كدامها هستند ؟                        
3- عوامل مؤثر بر جذب مسافرین انتقالی توسط فرودگاه های كشور ثالث به منظور ادامه سفر مسافرین به سوی مقاصد نهایی از طریق آن فرودگاه ها كدامها هستند؟                                                    
پس از پاسخگویی به سؤالات فوق، این مطالعه قادر خواهد بود تا به سمت هدف خود و یا به عبارتی پاسخگویی به سؤالات زیر نزدیک شود.                                                                                
1- چگونه از تسهیلات موجود برای بهبود وضعیت ترانزیت هوایی بهره برداری بهینه صورت پذیرد؟
2- سرمایه گذاری آتی در چه جهتی، با چه اولویتی و به چه میزان انجام پذیرد؟                          
3- اثرات حاشیه ای ناشی از ایجاد تسهیلات جدید مرتبط و اعمال گزینه‌های مختلف در جذب پروازهای ترانزیت به ایران چگونه می باشد؟                                                                    
1-2- پیشینه تحقیق- کاوش در متون
در طول سالیان گذشته سرمایه گذاری سنگینی در بخش حمل و نقل انجام شده و از پیچیده ترین تكنیكها و تجهیزات و تخصصها بهره برداری شده تا كالاهای تولیدی جوامع مختلف از   مراكز تولید تا بازار مصرف با حداقل خسارات و ضایعات و در حداقل زمان انتقال یابند و انسانها نیز بتوانند با بهترین شرایط از مبادیی كه در آنها به سر می برند، خود را به مقاصد سفرهایشان برسانند. در راستای گسترش حمل و نقل، حمل ونقل هوایی نیز كه از سالها قبل به شكل رؤیای پرواز در آسمانها در اذهان بسیاری از انسانها جای گرفته بود در واپسین قرن هزاره دوم میلادی تحقق یافت و بشر بالهای آهنین خود را بر پهنه آسمان كره زمین گشود.                                                                            
حمل و نقل هوایی ابتدا در داخل كشورها برقرار شد و روز به روز رونق پیداكرد و سپس با تولید هواپیماهای جدیدتر و با فن آوری و برد بیشتر، پرواز بین كشورهای مهم جهان امكان پذیر گشت . تا قبل از جنگ جهانی دوم تكامل حمل و نقل هوایی بین المللی و نیز حجم خدمات هوایی ، آنچنان نبود كه بتواند تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد جهان و بازرگانی بین المللی داشته باشد .حال آنكه امروزه علیرغم جوان بودن صنعت حمل و نقل هوایی، در مقایسه با سایر تسهیلات حمل و نقل همچون ریل و دریا، این صنعت به واسطه خصوصیات بی نظیرش، به ویژه از نظر زمان دربه دری بسیار كمتر بالاخص در مسافتهای بیش از 600 كیلومتر در مقایسه با سایر امكانات حمل و نقلی نظیر ریلی و جاده ای از جایگاه خاصی برخوردار شده است.                                                                                      
با رویكردی به این جایگاه خاص تا كنون در سطح جهان مطالعات و تحقیقات گسترده ای در رابطه با این شاخه حمل و نقل و این صنعت عظیم در رشته های مختلف علوم انجام پذیرفته و رشد مقالات علمی چاپ شده در این زمینه به وضوح گواه این حقیقت است . متخصصین و برنامه ریزان حمل و نقل نیز تحقیقات گسترده ای را در این راستا انجام داده اند و مدلهای متنوعی را با هدف بهینه سازی بهره وری از ناوگانهای شركتهای هوایی جهان بكارگماردن هواپیماهای سریع السیر و كاستن از هزینه های بسیار زیاد موجود ارائه داده اند.                                                                                              
همچنین مطالعاتی جهت توسعه شركتهای هوایی و مطالعات اقتصادی آنها ، ایجاد مسیــــــرهای جدید مسافری و باری برنامه ریزی تعمیر و نگهداری ، بازاریابی تقاضای سفر هوایی، توسعه فرودگاه ها،حمل و نقل مجزای بار و برنامه ریزی پرواز و نهایتاً مطالعات ترانزیت هوایی انجام شده است و همچنان ادامه دارد.